Dit is geen stukje over heimwee. Maar herinnert er zich iemand nog hoe stil de wereld was toen trump in het Witte Huis zat? Behalve zijn eigen tweets die dagelijks meerdere keren door de wereldpers werden opgepikt, kon je in de rest van de wereld – spreekwoordelijk – een speld horen vallen. Despoten en dictators hielden zich kalm, terreurorganisaties doorbraken geen grenzen, economische vaarroutes werden niet bestookt.

Maar na de regeerperiode van president Trump veranderde alles. Haast alsof hij met zijn eigen bestorming van het Capitool de boodschap gaf aan de dictators: ‘ik verdwijn van het toneel. Het is nu aan jullie. Jullie hebben vrij spel.’

Lawaai

En dat gebeurde ook. De Taliban kwamen uit de bergen afgedaald met de gekende gevolgen, Rusland viel Oekraïne binnen, Noord-Korea begon weer in alle richtingen ballistische raketten af te schieten, Hamas bestormde Israël, alle armen van Iran begonnen in het Midden-Oosten westerse doelen te bestoken…

Dit is zoals gezegd geen stukje over heimwee. Maar wat was de wereld stil onder Trump. En wat een lawaai maken dictators en terreurorganisaties vandaag. Lawaai dat onze vredevolle gedachten, waarmee wij Westerlingen zijn opgegroeid, verstoort. Waar kwam die stilte toch vandaan? En hoe komt het dat we nu staan waar we staan?

Bedreiging

Dictators zijn maar gevoelig voor twee zaken: bedreiging en erkenning. Toen Trump in 2017  aan de macht kwam paste hij dat principe onmiddellijk toe in de praktijk. Syrisch president Assad had nog maar net gifgas over zijn bevolking uitgestrooid, of Trump reageerde op zijn beurt door 59 kruisraketten op het Assad-regime af te sturen. Was het een daad van machtswellust, politiek instinct of de impuls van het moment? Niemand die het weet. Feit was dat Assad zich voor de rest van de Trump-periode ver van het gifgas heeft afgehouden.

President Obama had in de vorige presidentsperiode vaak gedreigd, maar Assad had tientallen keer zijn bevolking de verstikkingsdood ingejaagd zonder dat Obama had gereageerd. Dictators die weten dat ze zonder gevolgen grenzen kunnen overschrijden, zijn het gevaarlijkst. (Dat zouden we later in Europa zelf ontdekken toen Poetin Oekraïne binnenviel.)

De conclusie voor de dictators van de wereld was na die 59 kruisraketten duidelijk: in tegenstelling tot Obama zat er deze keer een ongeleid projectiel in het Witte Huis. En dictators hebben een hekel aan ongeleide projectielen. Je weet nooit waar en wanneer ze zullen toeslaan.

Erkenning

Erkenning. Nog zo iets waar dictators gevoelig voor zijn. Stel je voor: je bent een meter vijftig, leider van een land op het Koreaans schiereiland en de hele bevolking aanbidt je – en diegene die je niet aanbidden zijn vermoord of zitten weggestopt in een strafkamp. Wat het is enige dat je dan nog wilt? Juist, internationale erkenning.

Ook dat leek Trump aan te voelen. Zo besliste hij om de banden met Kim Jong-Un en zijn regime aan te halen ondanks het feit dat Noord-Korea tijdens Trumps eerste jaar in het Witte Huis intercontinentale raketten lanceerde die Amerika konden bereiken. Trump reageerde daarop met dreigementen (‘fire and fury like the world has never seen’), waarna de twee leiders als twee kleine kinderen verwijten over en weer gooiden, waardoor eind dat jaar een nucleair conflict echt wel tot de mogelijkheden behoorde.

Maar blijkbaar hebben dictators dit soort van politieke tegenstanders nodig – tegenstanders die ook een beetje gekte uitstralen, want kijk, een jaar later zaten de twee kemphanen broederlijk samen in Singapore, wat later nog eens in Hanoi, om elkaar een laatste keer te ontmoeten in de gemilitariseerde zone tussen Noord- en Zuid-Korea.

De drie ontmoetingen leverden uiteindelijk niets fundamenteel op, maar het leerde ons wel dat Kim Jong-un niet in de eerste plaats een nucleaire gek is, maar iemand die zocht naar internationale erkenning en herkenning — iets wat Poetin hem later zou geven — en zijn kernwapenarsenaal als ruilmiddel wilde gebruiken.

Vrij spel

Toen Trump (met de nodige tegenzin) het Witte Huis verliet en Joe Biden overnam, werd voor dictators en despoten snel duidelijk dat bedreiging en erkenning – dat wat de wereld stil had gehouden – tot het verleden behoorde.

Noord-Korea werd door Biden opnieuw in isolement geduwd en Kim-Jong-un begon weer ballistische raketten af te schieten alsof het vuurwerkpijlen waren. Vanuit de ruimte zag Noord-Korea er de afgelopen jaren soms een beetje uit zoals Nederland tijdens oudejaarsnacht: er wordt niet op een rotje meer of minder gekeken.

En met de pijnlijke aftocht uit Afghanistan toonde Biden onmiddellijk hoe Amerika onder zijn leiding zou reageren als het bedreigd werd: niét. De taliban kwamen uit de bergen en meisjes en vrouwen werden na 20 jaar weer gewikkeld in een boerka. De enige slachtoffers die vielen waren tijdens een zelfmoordaanslag: 170 Afghaanse burgers en 13 Amerikaanse soldaten die de (luchthaven)poort naar de vrijheid bewaakten.

Dictators en terreurgroepen moeten hun ogen uitgewreven hebben toen ze dat zagen. Een wereld vol mogelijkheden lag weer voor hun open. Hamas kon met Iran plannen beginnen maken om Israël aan te vallen. Poetin kon begerig beginnen kijken naar Oekraïne. Iran kon zijn bevriende terreurgroeperingen de opdracht geven om Westerse doelen in het Midden-Oosten aan te vallen. Ze wisten nu toch dat Amerika nooit zou durven één centimeter van het Iraanse grondgebied te raken.

Stilte

We zijn nu bijna vier jaar verder nadat Trump het Witte Huis verliet en de wereld gaat ten onder aan lawaai. Ondertussen hoopt heel de Westerse wereld dat Biden de presidentsverkiezing wint en aan een tweede ambtstermijn begint.

Het zorgt er voor dat wij, Europese landen, samen met Poetin op hetzelfde supportersbankje zitten. In een recent interview zei Poetin dat hij hoopte dat Biden de presidentsverkiezingen zou winnen. ‘Dat zou het beste voor Rusland zijn. Hij is voorspelbaar. Een politicus van de oude stempel.’ Een ongeleid projectiel in het Witte Huis past duidelijk niet bij het plan dat Poetin voor ogen heeft met Europa.

Ben je een inwoner van een Baltische staat dan moeten de rillingen bij dit soort van uitspraken over je rug lopen en lijkt de stilte verder weg dan ooit. Dan toch een stukje over heimwee.